

سگ ها با تحرک و فعالیت زیاد تکامل پیدا کردن. در گذشته (نه چندان) دور، سگ ها بیشتر روزشون رو صرف شکار و جستجوی غذا میکردن و بیشتر تهمونده غذای انسان رو میخوردن. اونا باید از جسم و ذهنشون برای زنده موندن (پیدا کردن منابع غذایی مختلف، فرار از خطر و غیره) استفاده میکردن.
ولی امروزه، خیلی از سگ ها تحرک زیادی ندارن. خیلیهاشون ساعتها تو خونه تنها میمونن تا صاحبشون از سر کار برگرده. به علاوه، سگ ها آزادی عمل ندارن که تصمیم بگیرن چی کار کنن یا کجا برن. در عوض، ما آدمها برنامه روزانه و منابع قابل دسترس رو براشون تعیین میکنیم.
حالا این تغییر چه تاثیری روی زندگی سگ ها داره؟ اصلا چیز خوبیه که حتی لازم نیست راجع به پیدا کردن غذا فکر کنن؟ به هر حال، ما که از درآوردن بستنی شکلاتی از فریزر به جای تمشک چیدن از جنگل لذت میبریم، مگه نه؟
در این مقاله، توضیح میدم چرا سگ ها هنوز باید رفتارهای طبیعی مربوط به گذشته رو از خودشون نشون بدن که (تاحدی) کاربردش رو از دست داده.
خیلی از سگ ها هنوز به صورت غریزی مایلن رفتاری رو از خودشون نشون بدن که در گذشته باعث بقای اونها در حیات وحش یا محیط نیمهطبیعی شده. حالا هر چقدر هم کاربرد این رفتار به نظر از بین رفته باشه.
به هر حال، اکثر سگ ها برای به دست آوردن غذا احتیاج به کار و تلاش ندارن و غذا تو یه بشقاب طلایی براشون سرو میشه. اما انگیزه کشف و شکار هنوز تو وجودشون زندهست. مهمتر از همه، سگ با نشون دادن این رفتار حس خوبی پیدا میکنه!
تحقیقات نشون میده اگه به سگ اجازه ندین رفتار طبیعی از خودش نشون بده یا به چیزی که انتظارش رو داره (مثل غذا) برسه، سرخورده میشه.
سرخوردگی به ما نشون میده که سگ افکار و انتظاراتی داره و میفهمه کی این توقعات برآورده نمیشه.
سگ ها دقیقا میدونن چی میخوان و توقعات خاصی از سازوکار دنیا دارن. سگ ها غریزه قوی برای بعضی از رفتارها دارن و با انجام این کارها حس خوبی پیدا میکنن. اگه سگ نتونه به قدر کافی رفتار طبیعی از خودش نشون بده، فرصت کافی برای حس خوب به دست نمیاره.
در نهایت، اگه احساس نیاز برای نشون دادن رفتار طبیعی به قدر کافی برآورده نشه، سرخوردگی روی هم انباشته میشه و رفتارهای غیرعادی مثل رفتارهای تکراری رو به دنبال داره، یا حتی ممکنه خلق و خوی سگ منفی بشه که مشکلات رفتاری بیشتری رو به دنبال داره. البته، نتیجه دقیق بین سگ های مختلف، متفاوته و به راحتی قابل پیشبینی نیست ولی شواهد نشون میده بین برآورده نشدن نیازهای رفتاری و رفتارهای از سر ترس و اضطراب ارتباط وجود داره.
پس اگه میخواین بدونین چطور میشه سگ ها رو درک کرد، باید بفهمین چرا باید بعضی از رفتارها رو از خودش نشون بده.
چه رفتارهایی ضروریه؟ نیاز به ورزش، کشف، بازی، رفتارهای اجتماعی و استراحت یا خواب. در این مقاله، روی نیاز به ورزش، کشف و بازی تمرکز میکنم. لازمه یه مقاله جدا به سایر موارد اختصاص بدم (که به زودی نوشته میشه!)
سگ هایی که تو محیط نیمهطبیعی زندگی میکردن، با بو کشیدن و پرسه زدن در جستجوی غذا، زمان زیادی رو صرف کشف محیط میکردن. اگه به شکار مناسب میرسیدن، دنبالش میکردن، تعقیبش میکردن، گازش میگرفتن و در آخر میخوردنش (مراحل شکار).
زنجیره شکار در گرگها با حرکت شکار تحریک میشه (شکل ۱). اما هزارساله که سگ های خونگی با ما زندگی میکنن و بعضی از نژادها عمدا برای یه قسمت خاص از زنجیره شکار پرورش پیدا کردن.
مثلا، سگ های شکاری (مثل تریر آیردال) برای کشتن پرورش داده شدهن و زنجیره شکارشون کاملا دستنخورده باقی مونده. سگ های گله (مثل بُردر کولی) عاشق تعقیبن ولی گاز گرفتن و کشتن تو کارشون نیست. رتریورها دنبال طعمه میدون و میگیرنش ولی به ندرت پیش میاد دست به کشتن بزنن. سگ های نگهبان (مثل شپرد آناتولی) طوری پرورش داده شدهن که هیچ رفتار شکارگونه از خودشون نشون ندن.
البته، باقی موندن رفتارهای شکارگونه بین سگ های مختلف فرق داره اما لازمه با اقدامات زیر نیازهای سگ برای نشون دادن قسمت خاص زنجیره شکارش رو برآورده کنین:
البته که ما دنبال رفتارهای واقعی شکار نیستیم!
ورزش بیشتر باعث کاهش ترس و اضطراب هم میشه. احتمالا چون ورزش به سگ ها کمک میکنه با استرس مقابله کنن و روحیهشون رو بالا میبره.
ورزش باعث میشه سگ ها حس خوبی پیدا کنن و استرس، ترس و اضطراب رو کاهش میده.
میزان ورزش مورد نیاز متغیره ولی یه تحقیق نشون داد سگ هایی که وزن سالم دارن، روزی ۱۱ هزار قدم راه میرن که بسته به سرعت، معادل ۷۵ تا ۱۲۰ دقیقه در روزه. سگ های چاق فقط ۷ هزار قدم راه میرن که تقریبا ۵۰ تا ۷۵ دقیقه در روزه. یه تحقیق دیگه نشون داد که خطر چاقی با هر یک ساعت ورزش بیشتر در هفته کاهش پیدا میکنه. پس پیادهروی به سلامت فیزیکی سگ ها کمک میکنه.
مزیتهای ذهنی زمانی به بیشترین حد میرسه که سگ بیشتر از ۲ الی ۳ ساعت در روز فعال باشه (پیادهروی/ تمرین و غیره). سگ های پناهگاه با حتی ۲۵ دقیقه ورزش در روز استرس کمتری دارن و رفتارشون در مقایسه با شرایطی که به پیادهروی نمیرن، بهتر میشه.
ولی یادتون باشه این تحقیقات روی سگ های کم سن و سال انجام شده و هنوز نمیدونیم چه مقدار ورزش برای پیشگیری از مشکلات رفتاری، استرس و اضطراب در سگ ها نیازه.
میزان ورزش مورد نیاز به سن، جنسیت، وضعیت عقیمسازی و نژاد سگ بستگی داره. طبیعتا سگ های پیر در مقایسه با توله سگ های پرانرژی کمتر به پیادهروی احتیاج دارن.
پس به سگتون دقت کنین و ببینین کی بدون اینکه کاملا خسته و بیرمق بشه، با ورزش آروم و راضی میشه. فعالیتهایی رو انتخاب کنین که برای شما هم لذتبخشه و همراه سگتون به تفریح و ورزش برین تا با هم خوش بگذرکنین!
کشف و بو کشیدن جزو مراحل اولیه زنجیره شکاره و اکثر سگ ها هنوز نیاز دارن که این رفتارهارو از خودشون نشون بدن. وقتی سگ ها برای پرسه زدن آزادن، حدود ۳۳ درصد از مواقع در حال بو کشیدن هستن. سگ ها از دماغشون برای کشف دنیا استفاده میکنن و این رفتار براشون مهمه. با بو کشیدن اطلاعات محیط رو دریافت میکنن و بعد تصمیم میگیرن چی کار کنن.
سگ های پناهگاه زمانی که از بینیشون برای بو کشیدن استفاده میکنن، آرومترن (غنیسازی حس بویایی). سگ هایی که از دماغشون استفاده میکنن در مقایسه با سگ هایی که تربیت میشن تا دنبالهروی شما باشن، خوشحالترن. پس به سگتون فرصت کشف و بو کردن بدین. اگه حین پیادهروی به سگتون اجازه بدین رفتارهای طبیعی از خودش نشون بده و تصمیم بگیره، حس خوبی بهش دست میده.
متاسفانه، خیلی از سگ ها زیاد فعالیت فیزیکی ندارن که باعث مشکلات جسمی میشه. هنوز نمیدونیم چرا بعضی از افراد سگ هاشون رو به پیادهروی نمیبرن (یا کم میبرن) ولی شاید مشکل از کشیدن قلاده باشه.
خیلی از سگ ها عاشق بازیان. سگ ها یکم خاصن چون تو بزرگسالی هم دوست دارن بازی کنن. این مسئله با سایر گونهها که فقط تو بچگی به بازی علاقه نشون میدن، مغایرت داره. بازی از سنین پایین به عنوان راهی برای کشف محیط شروع میشه و سگ یاد میگیره از کجا و چطور غذا پیدا کنه. حتی سگ های بالغ به خاطر تغییرات ژنتیکی در مواقع تولهکشی، دوست دارن بازی کنن که مخصوصا تو بعضی از نژادها مثل لابرادور و گلدن رتریور دیده میشه. بازی در این نژادها با قسمت چنگ زدن و گرفتن طعمه در زنجیره شکار در ارتباطه.
چرا سگ ها انقدر از بازی خوششون میاد؟ چون حالشون رو خوب میکنه! اما بازی با آموزش مهارتهای حرکتی و ایجاد ارتباط اجتماعی با دیگران به عملکرد سگ هم کمک میکنه. سگ با بازی برای موقعیتهای غیر منتظره آماده میشه چون مهارتهای شناختی رو تقویت میکنه و باعث میشه گزینههای مختلف رو امتحان کنه.
سگ ها موقع بازی واکنش جنگ و گریز به استرس رو تمرین میکنن که باعث میشه وقتی بعدا استرس گرفتن یا ترسیدن، بهتر باهاش مقابله کنن.
سگ ها موقع بازی مهارتهای حل مشکل رو یاد میگیرن و متوجه میشن چطور درست رفتار کنن تا به خواستهشون برسن. اینطوری، به کمک بازی احساساتشون رو کنترل میکنن و به شرایط محیطی درست واکنش نشون میدن.
مدل بازی سگ ها به کسی بستگی داره که باهاش بازی میکنه. بازی با صاحب، بسته به کیفیت رابطه متغیره و هر چقدر تماس فیزیکی بیشتر باشه، رابطه بهتر میشه. سگ ها بازی با کسی که میشناسن رو به بازی با غریبه ترجیح میدن.
یه افسانهای هست که میگه اگه به سگ اجازه بدین ببره، تسلط بیشتری پیدا میکنه و رفتارهای اشتباه بیشتری ازش سر میزنه. اما شواهد علمی در این زمینه وجود نداره.
اگه بذارین سگتون تو بازی ببره، سگتون فکر نمیکنه رئیستونه!
مدل بازی سگ با آدمها با نحوه بازیش با سگ های دیگه فرق داره. پس بازی با انسانها جایگزین بازی با بقیه سگ ها و برعکس نمیشه چون انگیزه و ساختار بازی سگ با سگ و سگ با انسان خیلی فرق داره. مثلا، سگ موقع بازی با انسان کمتر جنب و جوش داره و کمتر دنبال محافظت از اسباب بازیهاشه.
از طرف دیگه، به نظر میرسه وقتی سگ ها با هم بازی میکنن، به دست آوردن مالکیت اسباب بازی مهمتره. احتمالا چون به ندرت پیش میاد سگ ها با هم به شکار برن و دلشون نمیخواد شکار (یا اسباب بازی) رو با همنوعشون شریک بشن. ولی سالهاست که سگ ها همراه انسانها به شکار میرن. برای همین با شریک شدن شکار یا اسباب بازی با صاحبشون مشکلی ندارن.
به نظر میاد حین نسلکِشی انتخابی، پرخاشگری موقع بازی با بقیه سگ ها محتملتر شده. مخصوصا وقتی بازی یکطرفه و رقابتیه، خشونت قاطی بازی میشه. متاسفانه، اکثر صاحبها در تشخیص رفتار بازیگوشانه از غیر بازی مشکل دارن. چهل درصد از گازگرفتگیهای سگ در شرایطی اتفاق افتاده که شبیه بازی بوده.
قوز کردن بدون حالت تهدیدآمیز و خشونتآمیز یه نشونه رایج در بازیه.
حواستون به علائم زیر باشه:
نسلکِشی سگ ها برای کم یا زیاد کردن بعضی از ویژگیها یا دستکاری فیزیکی (مثل پاهای کوتاهتر، جثه بزرگتر و بریدن دم) باعث شده سگ ها به سختی نشون بدن که میخوان بازی کنن یا نه. برای همین موقع بازی بیشتر حواستون به سگ های نژاد خاص و سگ هایی که گوش و دمشون بریده شده باشه.
نه! وقتی رقابت بالا گرفته و خشونت قاطی بازی شده، به هیچ وجه خوب نیست و فقط به نفع سگ برندهست. سگ هایی که قبلا تجربههای بد زیادی داشتن یا به سگ های دیگه حساسن، از بازی با سگ های غریبه سودی نمیبرن. احتمالا این سگ ها فقط باید با سگ های آشنا بازی کنن و کمکم و محتاطانه به سگ های غریبه معرفی بشن. در اکثر موارد، میشه با شناخت انگیزه، زبان بدن و نیازهای سگ، جلوی خشونت و واکنش شدید حین بازی رو گرفت.
یادتون باشه سگ ها باید از سن کم بازی سالم رو تجربه کنن تا در بزرگسالی از مزایای بازی با سگ های دیگه بهرهمند بشن. پس محروم کردن تولهسگ از معاشرت سالم با بقیه سگ ها به سلامتش آسیب میزنه و حتی باعث میشه بعدها نتونه تنها بمونه، که این وضعیت اضطراب جدایی نام داره.
پس حتما خیلی زود، اما بدون فشار، سگتون رو به سگ های اجتماعی و مهربون معرفی کنین. از بازی با سگتون تو خونه، تو حیاط و موقع پیادهروی لذت ببرین. بازیها و اسباب بازیهای مختلف رو امتحان کنین و با هم خوش بگذرونین! اگر هم نیاز به تهیه اسباب بازی مناسب برای بازی با سگتون داشتین، همین الآن با کایندول تماس بگیرین؛ چون کایندول بهترین و مناسب ترین اسباب بازی ها رو براتون ارسال میکنه.
اولین نفری باشین که دیدگاه خود را می نویسد.